Erken Dönem İmâmiyye Şîası’nda Gaybetin Temelleri, Toplum ve Rivayetlerdeki Yansımaları
Loading...
Date
2021
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Hadith Journal
Abstract
Toplumda lidere yönelik gösterilen sevgi, muhabbet ve bağlılık, onun müntesipleri tarafından
kurtarıcı olduğu düşüncesine sebep olabilmektedir. Liderin ölümüyle bu durumu
kabullenemeyen müntesipler; onun ölmediğini, geri döneceğini ve onlara vaadedilen adalet,
huzur ve refahı getireceğine inanabilmektedirler. Bununla beraber liderin ölümünden sonra
onun gaybete girdiği iddiası öne çıkan inançlar arasındadır. Kökeni İslam öncesi muhtelif din ve
inançlarda görülen gaybet nazariyesi, İslam dairesinde birçok Şiî fırkada görülmüş, en önemli
şeklini ise halen günümüzde akidelerinin önemli bir parçasını oluşturan İmamiyye Şîası’nda
almıştır. Mehdî addedilen Muhammed b. Hasan’ın, 260/874 yılında öncelikle sefirlerin bulunduğu
ve müntesipleriyle onlar vesilesiyle iletişim halinde olduğu gaybet-i suğrâ’ya girdiği ileri
sürülmüştür. 329/941 tarihinde son sefirin ölümüyle Allah’ın murâd ettiği bir vakitte ortaya
çıkmak üzere gaybet-i kübrâya girdiği iddia edilmiştir. Erken dönemde imamın ortaya çıkmasını
bekleyen müntesipler, zaman ilerledikçe ve özellikle sürenin ortalama insan ömrünü geçmesi
üzerine gaybet inancında şüpheye düşmüşlerdir. Gaybet konulu kitaplar telif eden Şiî ulema,
böylelikle, Şiî toplumu içinde bulundukları sıkıntıdan kurtarmayı hedeflemişlerdir. Bu süreçte
imamın ömrü, gaybetteki durumu, gaybetin süresi, iki gaybet nazariyesi gibi sorular sorulmuş,
bunlara cevaben muhtelif rivayetler nakledilmiştir. Buna göre makale, gaybet inancı etrafında
ortaya sürülen nazariyeleri, gaybetin kökeni başta olmak üzere incelemeyi ve mezkûr konunun,
gaybetin ilk dönemlerinde Şiî literatürdeki seyrini ele almayı hedeflemektedir.
Description
Keywords
Hadis, Şîa, Gaybet, Mehdî, Muammerûn, Vakkâtûn